Cando descubrín que a miña bisavoa Nicasia virase obrigada a agochar unha serie de libros debaixo da roupa para evitar un destino terrible, souben que tiña que achegarme ás miles de historias esquecidas, escondidas, enterradas. Cando souben que Nicasia e León se salvaran, souben tamén que outros moitos non. E pregunteime como vivira a miña terra a guerra e a ditadura. Pregunteime (sabendo que a resposta era afirmativa) se chegaran as represalias, se houbera fusilamentos, se había persoas desaparecidas. Pronto comprendín que, posiblemente, a mellor testemuña dos asasinatos derivados da sublevación do 36 era a natureza. Entendín que as árbores, as plantas, os arbustos e as pedras viran e escoitaran todos e cada un dos crimes sucedidos no noso país neste último século. E pensei que moitos destes elementos permanecen, como as mortas e os mortos, nos lugares de morte...